Hiªm ng߶i may m¡n ðßþc xem mµt võ sî kÏ tài luy®n võ dß¾i vòm hang ðµng Ðông Tri«u, giæa núi r×ng Yên Thª, Thanh Ngh®, hay giæa ð°ng nµi bát ngát vùng Kinh B¡c, S½n Nam.

Lá hoa n· t× lòng tay , chim chóc v² cánh t× nhæng ð¥u ngón chau chu¯t, muông thú ¦n hi®n toát t× thân xác võ sî, thác, bão, ð± d°n d§p n½i cánh tay gân cÑng : HÕc, Phßþng, Long, H±, H¥u, Xà, ... Không còn là ð¤m, ðá, xïa, chém, móc, gÕt, ... v¾i nhæng t¤n bµ, bß¾c tiªn lui, xoay vòng, ngang xéo, biªn hóa ¦n hi®n, mà là múa: Múa Võ. Có lúc t¤t cä nh© g÷n nhß khói t½, có lúc thân hình uy¬n chuy¬n, lay ðµng dûng mãnh, n£ng ch¸ch. Xß½ng th¸t nhß ðã nh߶ng ch² cho mµt v¥ng sinh khí h×ng hñc b¯c lØa. Trên gß½ng m£t võ sî, m²i th¾ th¸t ð«u lay chuy¬n, ánh m¡t long lanh, s¡c bén, tay chân tung lßþn theo sóng g¥m, ch¡c n¸ch, khiªn ng߶i xem d߶ng nhß ðÑng trß¾c nhæng ð¯i ngh¸ch l°ng lµng cüa cuµc ð¶i, dào dÕt ngay trong t×ng h½i th·, t×ng ðµng tác.

Ta không xem næa.

Cách nay h½n b¯n ngàn nåm, hình thÑc múa võ ði quy«n cüa cß dân ð°ng b¢ng sông H°ng, sông Mã ðã ðßþc ghi tÕc qua ngh® thu§t tÕo hình, chÕm ðúc trên g², trên ð°ng, ... , mà khäo c± h÷c ðã li®t kê, áp xªp cho nhæng cån bän cüa các giai ðoÕn vån hóa khác nhau: Hòa Bình, HÕ Long, B¡c S½n, QuÏnh Vån, Phùng Nguyên, аng Чu, Gò Mun, Ðông S½n, v.v...

Luy®n võ là sñ ph¯i kþp tinh vi, mÕch lÕc cüa nhæng ðµng tác thân mình tay chân Ñng døng trong vi®c chiªn ð¤u, vi®c công, thü hay bäo v®, pháp tri¬n sÑc mÕnh th¬ ch¤t và sÑc mÕnh tinh th¥n.

T× xa xßa , t§p võ ði quy«n cüa ng߶i Vi®t c± vùng ð°ng b¢ng B¡c Bµ ðã tuân hành khít khao nhæng lu§t t¡c mà ngày nay vçn là nhæng khuôn thß¾c kim cß½ng cüa ng߶i h÷c võ chân chính :

- L« l¯i thñc hi®n.

V« hình thÑc, quy«n cß¾c có nhi«u thª, nhi«u miªng. M²i thª có nhi«u ðòn, và ðòn lÕi là mµt ki¬u kªt hþp khít khao cüa nhi«u yªu t¯, gói tr÷n trong các tß thª cüa :

- Thân pháp,

Luy®n thân pháp là phép rèn luy®n thân th¬, ð¥u mình và tay chân cho mÕnh m¨, b«n bï, dëo dai, r¡n ch¡c. Khi chiªn ð¤u, tay chân ð¤m ðá, chém gÕt ði«u hòa không r¯i loÕn, mñc thß¾c, lanh l©. Tay công tay thü , co ru²i, s¤p ngØa, trên dß¾i, phäi trái dûng mãnh, hòa hþp nh¸p nhàng theo lu§t âm dß½ng, ngû hành.

M¯i liên ð¾i giæa các bµ phân cüa c½ th¬ phäi hòa nh¸p ð°ng bµ v¾i nhau dña trên b¯n tß½ng quan:

- Thßþng hÕ tß½ng phù,

Thân pháp lÕi g°m có ð¥u pháp, thü pháp, chï pháp, cß¾c pháp, nhî pháp, nhãn pháp, v.v...

Bµ pháp là nhæng tß thª, ði®u bµ ðÑng trø hay di ðµng. ÐÑng, ng°i, phäi væng vàng, n£ng ch¸ch nhß bàn thÕch. Khi di chuy¬n hay chÕy nh¦y thì nhanh l© ch¡c n¸ch, lúc nh© nhß b¤c, lúc n£ng nhß chì, chuy¬n d¸ch t¤n bµ ðúng phép, hµi ðü tính ch¤t: nhanh, mÕnh, chính xác.

Nhà võ xßa có câu:

" Nh§p xà, xu¤t h±, tranh hùng thßþng phong"

nghîa là quy«n cß¾c phäi ph¯i hþp, công thü che ðÞ b± xung lçn nhau ð¬ tÕo hi®u nång t¯i ða; trong chiªn ð¤u, khi mu¯n tiªn t¾i thì tràn mình qua phäi, lách qua trái nhß r¡n lßþn, dß½ng ðông kích tây, tÕo yªu t¯ b¤t ng¶ làm ð¯i phß½ng khó lßþng ð¸nh, khó toan tính ch§n ðánh; lúc th¯i lui, dáng ði®u phäi oai phong, hùng dûng nhß c÷p beo gây cho ð¯i phß½ng ¤n tßþng n¬ sþ không dám t¤n công theo.

V« phong thái khi giao ð¤u, s¡c di®n bình thän, không khinh xu¤t, không tö ra gi§n dæ hay sþ s®t, h½i th· ði«u hòa, phong töa ngû quan,...

еng thái cüa luy®n võ là "Ðòn" (ðòn ð½n) và "ThÑc" (ðòn kép), nói rõ h½n là "mµt ð½n v¸ võ ", ví dø ðòn ð½n nhß ð¤m, ðá, quång qu§t, chém xïa b¢ng cÕnh tay b¢ng ð¥u ngón tay, gÕt ðÞ, lên g¯i, cùi chö, ... Фm lÕi có nhi«u ki¬u, nhi«u cách, nhß: ð¤m thÆng, ð¤m móc, ð¤m lao, ð¤m múc, ð¤m ngßþc, ð¤m b§t, ð¤m ngang, ... , ho£c ðá có ðá thÆng, ðá cÕnh, ðá tÕt, ðá vòng c¥u, ðá giò lái, ðá b§t, ðá ngña, ðá ngßþc, v.v... Tß½ng truy«n t× xa xßa ng߶i Vi®t c± có t¾i 108 ðòn và thÑc, ngày nay, vì tính ch¤t bí truy«n và tµc truy«n c¯ hæu phß½ng Ðông, thày d§y võ th߶ng d¤u riêng mµt vài thÑc ðµc ðáo ng×a khi "trò phän thày", hoåc giæ riêng cho dòng h÷ mình, quy«n cß¾c VN vì thª b¸ th¤t truy«n ði nhi«u, nay chï sßu t¥m lÕi ðßþc non nØa, gom thành nhi«u nhóm, nhi«u "thª" (hay "chiêu", ho£c có n½i g÷i là "bµ"); có nhóm chï g°m 3 ho£c 4 ðòn hay thÑc, có nhóm t¾i 10, 12 ðòn hay thÑc, t°n tÕi v¾i nhæng biªn tß¾ng cüa nó :

- Võ DßÞng Sinh hay Võ Th¬ Døc.

- Võ Lâm hay Võ V߶n.

- Võ Kinh hay Võ Tr§n.

- Võ Tñ do hay Võ Thßþng ðài.

- Фu V§t.

- Фu Binh khí.

- Vân vân ...

Do ðó, t× nhæng ðòn hay thÑc c½ bän, các b§c tôn sß có th¬ tÕo nên vô vàn các cách ði quy«n khác nhau, nhßng vçn tuân thü nhæng qui lu§t ch£t ch¨ v« lñc ð¦y, lñc cång, lñc b§t, lñc xung, lñc phän, lñc xo¡n , lñc ð¯i, lñc chiªu, v.v... và mang nhæng ý nghîa riêng bi®t.

V« nµi th¬, m²i ðµng tác, m²i tß thª biªn ð±i cüa tay chân, cüa thân, ð¥u, cüa hít th·,..., lÕi liên h® m§t thiªt ðªn kinh mÕch, ðªn các huy®t ðÕo, các ði¬m sinh hoÕt phân b¯ cùng kh¡p trong toàn bµ c½ th¬ ng߶i luy®n t§p.

Luy®n võ có nhi«u møc ðích khác nhau :

- Luy®n võ ð¬ tñ v®, ð¬ phô bày vë ð©p và nhæng khä nång v§n ðµng cüa c½ th¬.

- Luy®n võ ð¬ thân xác khoë mÕnh, ð¬ chæa tr¸ hay phòng ng×a b®nh t§t. Ðây chính là luy®n võ dßÞng sinh. T× xa xßa dân tµc Vi®t ðã phát tri¬n mÕnh loÕi này, ðßþc vua quan các tri«u ðÕi xßa t× Ðinh, Lê, Lý, Tr¥n, ..., khuyªn khích và toàn dân hß·ng Ñng v¾i nhæng ki¬u cách ði quy«n theo phép "ÐÕo Dçn Khß¾c B®nh ", phép "KhØ B®nh Diên Th÷ ", phép "Thái Thßþng Løc Tñ Khí Quyªt ", v.v...

Tu® Tînh, mµt danh y ÐÕi Vi®t thª kÖ 14 có l¶i khuyên:

Bª tinh, dßÞng khí, t°n th¥n,

Thanh tâm, quä døc, thü chân, luy®n hình.

Thü thân, luy®n hình, theo quan ni®m ng×½i xßa là t§p luy®n nhæng ðµng tác võ th¬ døc, bäo t°n sÑc khoë, tránh hay tr¸ các chÑng b®nh mãn tính (kinh niên), nhæng chÑng b®nh suy khí v« Tâm khí, Can khí, зm khí, TÏ khí, Phª khí và Th§n khí. Nåm Vînh Tr¸ nguyên niên, 1676, vua Lê Hy Tông ðã chï dø cho Thi Lang Bµ Hình Ðào Công Chính cùng các ông PhÕm Thª Vinh, PhÕm Ðình Liêu, Lê Bá H°ng, Nguy­n ÐÕi, và Võ Viªt Hi«n hþp soÕn sách Bäo Sinh Diên Th÷ Toän Yªu ð¬ d§y cho nhân dân luy®n cách gìn giæ sÑc khöe, phòng ng×a b®nh t§t. Vào thª kÖ 16 Hoàng Ðôn Hòa cûng soÕn t§p HoÕt Nhân Toát Yªu v¾i thiên n±i tiªng "Khuê Chï Tång b± " truy«n lÕi cho h§u thª.

- Luy®n võ kh± luy®n mµt công phu nào ðó, mà thu§t ngæ võ h÷c có nhæng t× nhß NgoÕi công, Nµi công hay Th¥n công, ho£c Khí công,v.v..., v¾i sñ xác quyªt :

Lñc b¤t ðä Quy«n

NgoÕi công là công phu t§p luy®n sÑc lñc bi¬u lµ bên ngoài, luy®n t§p da th¸t, gân xß½ng d¡n ch¡c, luy®n sÑc ch¸u ðñng, b«n bï, c߶ng lñc cüa thân xác.

NgoÕi công lÕi g°m Nhuy­n công (hay âm kình) và NgÕnh công (hay dß½ng kình).

Nµi công là công phu luy®n t§p, b°i dßÞng sÑc mÕnh, kình lñc ¦n tàng bên trong c½ th¬, sÑc mÕnh cüa tinh th¥n, sÑc mÕnh cüa khí huyªt, cüa nµi tÕng. Nµi công cûng luy®n v« khí, nên có lúc ðßþc g÷i là Khí công.

Ba công cø chính ð¬ luy®n nµi công là:

a/ Døng Ý.

Luy®n Nµi công chính là mµt hình thÑc luy®n võ dßÞng sinh cao c¤p và là phép tu dßÞng tâm h°n, tÕo ni«m tñ tin s¯ng mÕnh và yêu tha nhân, b°i ð¡p tß ðÑc và công hÕnh.

- Luy®n võ ð¬ dñng nѽc và giæ nß¾c. Ðây là mµt ý thÑc døng võ cao. Chúng ta s¨ tr· lÕi v¤n ð« này trong mµt d¸p khác.

T¤t cä các loÕi luy®n võ khác nhau v« møc ðích ðó ð«u có nhæng qui t¡c ch£t ch¨, khít khao, giao thoa, xen k¨, ð°ng bµ chi li nhi«u m£t giæa ngoÕi thân và nµi thân ng߶i luy®n võ, ví dø nhß Ñc chª hay hßng ph¤n t×ng ph¥n ho£c toàn bµ cüa tß thª, cüa lu§t ðµng, gia t¯c, cüa hít th·, cüa buông löng, thß dãn, cüa ý lñc, v.v...

- Còn mµt ðích næa cüa luy®n võ chï ðßþc trân tr÷ng cØ hành bí m§t, v¾i nhæng nghi thÑc có tính cách tôn giáo hay ma thu§t, ít ng߶i ðßþc tham dñ và biªt ðªn, r¤t xa xßa, ngày nay coi nhß m§t truy«n mà tàn dß còn tìm th¤y · nhæng bu±i tranh ðua t± chÑc nhi«u trong nhæng hµi hè ðình ðám vø mùa nông nghi®p lúa nß¾c vùng ð°ng b¢ng sông H°ng, lßa thßa träi rµng xu¯ng Nam Á và Á châu häi ðäo, chÕy dài t× phía nam qu¥n ðäo Nam Dß½ng ð± lên vùng ða ðäo cñc b¡c Thái Bình Dß½ng.

Ðó là nghi thÑc "Ra Giàng", hay "Xe Ðài", ho£c có n½i g÷i là "Múa Hoa", "Múa HÕc", cüa l¯i v§t c± truy«n Vi®t Nam, nghi thÑc Kanbangan cüa các võ sî Pukalam Pentjak c± ði¬n · Indonesia, nghi thÑc Nagdadasal cüa các ðô v§t Dommoq nhóm bµ lÕc Tagalog vùng ðäo Luzon, ho£c nghi l­ c¥u nguy®n lúc thßþng ðài cüa các võ sî Thái Lan hay cüa các ðô v§t Sumo Nh§t Bän, v.v...

Nhæng nghi thÑc "Ra Giàng" này cüa các ðô v§t vùng Kinh B¡c hay S½n Nam, Thanh Ngh® xa xßa tÕi ð°ng b¢ng sông H°ng, sông Mã, tÕi các häi ðäo Celebes, Sumatra, Luzon, phía Ðông Nam và Hokkaido phía Ðông B¡c châu Á có hình änh m¶ nhÕt cüa nghi l­ "B¡t „n", "B¡t Quyªt" cüa tu sî các tôn giáo phß½ng Ðông. Có l¨ nó có ngu°n g¯c t× l­ nghi tª th¥n sau nhæng chiªn th¡ng cüa các nhóm dân tµc ngæ h® Malayo-Polynesien thuµc vån minh Nam Á, bên nhæng ng÷n lØa thiêng b§p bùng trên thuy«n chiªn hay ð°ng nµi ven ao h°, sông bi¬n.

TÕi bán ðäo Ðông dß½ng, truy«n th¯ng thoát tøc Malayo-Polynesien ðã kªt hþp v¾i truy«n th¯ng Mon-Khmer th¥m l£ng và Hán-TÕng cång tràn nhøc cäm, lµ rõ trong l¯i "Ra Giàng" say sßa này.

Ði¬m ðáng ghi nh§n là bên cÕnh hình thÑc quy«n cß¾c cüa phong cách Ðông S½n, Hòa Bình, còn vô s¯ nhæng hình thÑc ði quy«n dân gian khác vùng Ðông Nam Á v¾i nhi«u nhóm dân tµc ít ng߶i khác bi®t cä t× phong tøc ðªn tiªng nói. Nhßng ði«u h¤p dçn nh¤t · ðây là sñ tß½ng ð°ng v« møc ðích và kÛ thu§t cüa h¥u hªt các hình thÑc võ này. Hay nói khác ði, nó gi¯ng nhß nhæng biªn tß¾ng hay nhæng d¸ bän cüa l¯i ði quy«n c± ði¬n Ðông S½n, Hòa Bình, v¾i nhæng khác bi®t xu¤t phát t× ð£c tính ð¸a phß½ng và môi tr߶ng cüa chúng.

Ngót nåm ngàn nåm tiªn hóa v¾i nhæng thång tr¥m cüa dân tµc, ðã khiªn cho ngh® thu§t ði quy«n cüa Vi®t tµc không còn h®t nhß lúc ð¥u næa. Nhæng biªn ðµng v« l¸ch sØ, v« tín ngßÞng, v.v..., và änh hß·ng cüa các kÛ thu§t chiªn ð¤u dân gian, v¾i nhæng giao thoa qua lÕi v« vån hóa giæa vùng Hoàng Hà và „n Hà ðã làm cho hình thÑc ði quy«n cüa ng߶i Vi®t c±, t× mµt g¯c Ðông S½n, Hòa Bình, xum xuê vß½n ra nhi«u nhánh.

Dß¾i ðây là bài thi®u d¸ bän cüa mµt bài quy«n khá c±, bài Ng÷c Trän, chúng tôi sßu t¥m ðßþc n½i mµt v¸ võ sß già ng߶i Chåm tÕi mµt xóm nhö hëo lánh cüa ð°ng bào Chåm Phan Rí, làng Kinh Cñu, và ðßþc xem v¸ võ sß này bi¬u di­n, nhân chuyªn "ði«n dã Dân tµc h÷c", du khäo v« dân tµc Chåm :

M÷i sinh hoÕt hàng ngày, con ng߶i luôn luôn c¯ vß½n lên cái hay, cái ð©p, cái th§t. Nhßng quan ni®m v« Chân Thi®n MÛ m²i n½i, m²i ð¸a phß½ng, ðông tây, lÕi khác hÆn nhau.

ThØ quan sát nhæng sinh hoÕt hàng ngày cüa ng߶i phß½ng Tây, ta th¤y ngay sinh hoÕt ðó m¾i chï chuy¬n ðµng trên m£t phÆng ngang sñ vi®c. Nói khác, nó m¾i chï chau chu¯t, c¯ g¡ng tiªn g¥n t¾i cao ðµ cüa ngh® thu§t : ngh® thu§t pha rßþu, thu§t c¡m hoa, ngh® thu§t ch½i cây ki¬ng, ngh® thu§t ð¤u kiªm, b¡n cung, ngh® thu§t Boxing v.v... Nghîa là m¾i chï ðÑng · c¤p ðµ THU‡T.

Ng߶i phß½ng Ðông, coi tr÷ng ð¶i s¯ng nµi tâm và tâm linh nhi«u h½n, ðã lß¾t qua nhæng cái có tính cách m£t n±i gi¾i hÕn, không ðÑng d×ng · c¤p ðµ " THU‡T " mà tiªn vào cái " ЀO ", c¯ g¡ng ði ðªn cái sâu thÆm cüa sñ vi®c.

B·i thª, ng߶i phß½ng Ðông luôn luôn có khuynh hß¾ng bao trùm, chµn lçn cä vû trø và nhân sinh vào m÷i sinh hoÕt hàng ngày. U¯ng rßþu, u¯ng trà, ch½i hoa, ðánh kiªm, luy®n võ, ch½i cây ki¬ng, ch½i non bµ, nghe nhÕc, c¥m, kÏ, thi, h÷a, v.v... h÷ quan ni®m không phäi chï riêng ð¬ giäi trí, giäi lao, ð¬ thß·ng ngoÕn, ð¬ b°i b± hay thöa mãn nhæng ðòi höi c¤p th¶i cüa thân xác, mà còn ð¬ tu thân, di dßÞng nµi tâm, hòa mình vào vû trø, vào thiên nhiên. Do ðó, không lÕ gì có nhæng t× ngæ mà ít ng߶i phß½ng Tây hi¬u n±i: Trà ðÕo, Hoa ðÕo, Võ ðÕo, Kiªm ðÕo, Cung ðÕo,... , ho£c nói theo cung cách cüa tín ð° Ph§t giáo: Thi«n trà, Thi«n hành, Thi«n quy«n, Thi«n hoa, Thi«n nhÕc, v.v...

Trong cái ða dÕng g¥n nhß b¤t t§n cüa truy«n th¯ng tâm linh phß½ng Ðông, có mµt cµt s¯ng th¯ng nh¤t: quan ni®m " vû trø ð°ng nh¤t th¬ ". Th¥n, ng߶i hay muôn v§t ð«u là mµt, cái ngã v¾i vû trø là mµt, Atman v¾i Brahman là mµt, bi¬u hi®n qua tß tß·ng cho r¢ng cái ý ni®m tuy®t ð¯i, cái chân lý không th¬ phân chia, cái nh¤t nguyên duy nh¤t tr߶ng t°n, g÷i là Thái-cñc, là Thßþng-ðª, là Brahman, v.v...

жi s¯ng này chï là mµt ðoÕn ng¡n hÕn cüa thñc tÕi nh¤t nguyên. Møc ðích cao nh¤t cüa cuµc ð¶i là ðÕt Thái cñc, là chÑng ðßþc Brahman, là H°i Nguyên. Bän ngã mình hòa vào bän ngã duy nh¤t cüa vû trø, nói cách khác, là nh§p Th¥n con ng߶i mình, khiªn mình tr· thành Thánh Th¥n, thành B° Tát, thành Siva, Vishnu, ...

" Thiên m®nh chi v¸ tính,

" Xu¤t tính chi v¸ ðÕo "

(Thiên m®nh g÷i là tính ng߶i, tuân theo tính g÷i là ðÕo).

(Trung Dung).

Chí sî Tr¥n Cao Vân cûng có câu:

Ta cùng tr¶i ð¤t ba ngôi sánh,

Tr¶i ð¤t in ta mµt chæ ð°ng.

và

Tr¶i ð¤t ta ðây ðü hóa công.

Làm cách nào ð¬ nh§p th¥n mà thân xác không b¸ hüy di®t ?

Phß½ng Ðông có nhi«u câu trä l¶i. Câu trä l¶i ðßþc nhi«u ng߶i biªt ðªn và hi¬u ðßþc là Thi«n, là Yoga. Và câu trä l¶i ít ðßþc ng߶i ta, k¬ cä ng߶i phß½ng Ðông, biªt t¾i và hi¬u th¤u là Võ, là Quy«n. Mµt phía · th¬ Tînh, mµt phía · th¬ еng.

Trong khi ð½n luy®n, song luy®n hay ða ð¤u, múa may, v§t lµn, thao tác tòan thân, ð¥u, tay, chân, tâm não cüa võ sinh nhß cái h° nß¾c ðøc ng¥u, b¸ khu¤y ðäo mÕnh cùng kh¡p, ð¬ r°i yên d¸u l¡ng trong, v¦n ðøc t× t× chìm xâu xu¯ng ðáy, tÕp ni®m biªn thoát, trùng dãn h® th¥n kinh, buông thä tr¯ng không, còn chång chï là nhæng ðòn miªng, nhæng kÛ thu§t cüa hít th·, cüa bµ pháp, thân pháp, v.v...

Xin m· mµt ngo£c ð½n là mµt trong nhæng chÑng v§t cüa n«n vån minh thung lûng sông „n Hà là hình ng߶i tu luy®n Yoga ng°i xªp b¢ng tròn tÕc vào ðá. Ng°i trong tß thª ðó, thân th¬ Yogi tñ nhiên khuôn thành mµt tháp tam giác có ðïnh · chóp ð¥u và ðáy chÕy qua bµ ph§n sinh døc, n¯i hai ð¥u g¯i. Toàn bµ n² lñc là ð¬ vút t× cái ðáy ph°n thñc kia lên ðïnh ði¬m thñc tÕi t¯i thßþng. Và có biªt bao nhæng ð߶ng thÆng có th¬ kë t× ðïnh ðó xu¯ng ðáy tam giác. Có biªt bao nëo H°i Nguyên: qua sÑc mÕnh, qua tri thÑc, qua tình yêu, qua nhæng sinh hoÕt hàng ngày, ... Ði quy«n là ngh® thu§t kªt hþp ðßþc h¥u hªt các ngh® thu§t khác : Múa, Th½, C¶, H÷a, NhÕc,..., v¾i sÑc mÕnh siêu nhiên cüa mµt thân xác ðßþc kh± luy®n và tinh sÕch.

Các tu sî xa xßa thuµc phái Thiªu Lâm th߶ng nói: "Luy®n võ là mµt hình thÑc tham thi«n nh§p ð¸nh ". Ði«u ðó không còn nghi ng¶ gì næa. Ь ðÕt t¾i toàn thi®n, ði quy«n phäi träi qua biªt bao kh± luy®n thân xác và tâm h°n, phäi có cái Tâm ÐÕo thñc sñ, nghîa là hiªn tr÷n mình cho công vi®c ðó. Chuy¬n v§n t×ng th¾ th¸t, gân xß½ng giæa nhæng lu°ng máu nóng h±i cång ph°ng chuy¬n ðµng ð¬ buông löng tâm h°n, trí não tinh sÕch, bö ngö, giao nh§p vào hß không, ðã chïnh hþp lÕi ðßþc quân bình cho tâm sinh lý ng߶i luy®n võ.

Mµt tác giä ðã không ngh¸ch lý khi lu§n v« mµt thª võ m· ð¥u cho bài quy«n Hoa Mai, mà biªn chiêu cüa nó r¤t "ðµc ", có th¬ ðánh gçy c± và b¬ ngñc ð¸ch thü, thª "аng TØ Bái Quan Âm", ng߶i luy®n võ ðúng cách khi v×a kh·i ðµng thª võ này, khi v×a khoa tay múa quy«n v×a phäi mïm c߶i, phäi tß·ng tßþng mình nhß mµt c§u bé trong tr¡ng, cä tâm h°n và th¬ xác, chào lÕy v¸ thánh "cÑu kh± cÑu nÕn".

Tác giä cûng mßþn l¶i mµt ng߶i anh l¾n " giäng võ " cho mµt c§u bé : "Võ h÷c cûng là mµt cách ð¬ nhìn th¤y ðßþc khuôn m£t th§t cüa mình và vû trø. TÕi sao · bài Phong Vû Quy«n em phäi th¤y mình tr· thành giông bão, cûng nhß tÕi sao · Mai Hoa Quy«n có lúc em phäi th¤y mình nhß cành mai nghiêng trß¾c gió, có lúc cäm giác mình nhß nø hoa mai ðang n·. R°i t¾i mµt lúc em s¨ th¤y t¤t cä các tinh tú ð«u cùng ðang xoay v¥n theo tay quy«n cüa em và lúc ðó em s¨ th¤y ðßþc em ..." (2)

Cho nên nói ði quy«n là Nh§p ÐÕo. Щp ð¨ biªt bao quan ni®m cho r¢ng Th¥n, Ng߶i, V§t, chính là mµt th¬. Ng߶i phß½ng Ðông c¥u nguy®n g÷i tên Tr¶i, Ph§t, Siva, Vishnu, Kali,..., mà lÕi không phäi chï giän ð½n c¥u kh¦n nhæng hình tßþng ðó, h÷ ðang g÷i chính mình, h÷ ðang chÑng nghi®m nhæng xung ðµt nµi tâm s¥u thäm nh¤t cüa mình trß¾c nhæng thách thÑc cüa cuµc sinh t°n. Chính cái quan ni®m r¤t hi®n ðÕi ðó ðã là phß½ng cách cân b¢ng hóa giæa tâm và thân và ðã cÑu quy«n cß¾c khöi di®t vong trong th¶i ðÕi máy móc t¯i tân này.

Và luy®n võ không phäi chï riêng lë dành cho ðám trë háo ðµng, tranh th¡ng, mà chính là mµt môn dßÞng sinh di dßÞng tâm ðÕo và gìn giæ sÑc mÕnh th¬ ch¤t, gìn giæ và tuân hành kÖ lu§t nhà võ v« ði«u ðµ, v« v§n ðµng, v.v..., cüa l¾p tu±i trung niên, k¬ cä lão ông lão bà næa v§y.

(1) Tr¥n Huy Phong, Nµi Công Tâm Pháp, bän chép tay, bän 1 (1986) và bän 2 (1987).

(2) Phan T¤n Häi, C§u Bé Và Hoa Mai, Nhân Vån xb, USA, trang 123.